De geopolitiek achter het Frans-Duitse koppel

 

Vandaag is het grote Duitsland-dag: het Bundesverfassungsgericht in Karlsruhe velt straks een uitspraak over het ESM (een van de reddingsfondsen die via een omweg doen wat de ECB eigenlijk gewoon rechtstreeks zou moeten kunnen: schulden opkopen van eurolanden in problemen). 

Om deze juridische uitspraak wat in haar geopolitieke, structurele, lange termijn-context te plaatsen, liet Les enjeux internationaux (het uitstekende buitenlandpolitiekprogramma op France Culture) Daniel Colard (Univ. Franche-Comté) aan het woord. 

De Frans-Duitse verhouding stond in het middelpunt van mijn thesis in de onderzoeksmaster "RI" in Sciences Po, en blijft, door het loutere dictaat van de geografie, van vitaal belang om de Europese politiek te begrijpen.

Kort samengevat: Duitsland wist na de Koude Oorlog te ontsnappen uit een verhouding die veruit in het voordeel van Frankrijk geplooid was na 1945. Frankrijk zat immers in de VN-Veiligheidsraad en ontwikkelde een eigen kernwapen in de jaren '60, terwijl Duitsland gespleten tussen Oost en West voortdurend werd gefrustreerd door een ongelijk statuut (afwisselend leunend op Frankrijk, met het Verdrag van het Élysée en de VS, met de NAVO, om toch maar toegang te krijgen tot de atoomknop) en het verlies van de traditionele geopolitieke achtertuin in het Oosten. Met Kohl verandert de hele verhouding weer: Duitsland verenigd, wordt het grootste land van Europa, en kan met de uitbreiding van de EU weer voluit rommelen in Oost-Europa (dat is ook de analyse van Kissinger, die de Duitse eenmaking onder Bismarck in 1870 ziet als de verstoring van het eeuwenoude Franse systeem om Duitsland verdeeld -en dus zwak- te houden; een verenigd Duitsland is gewoon te groot om goed te zijn: het kijkt zowel naar het Westen als naar het Oosten). Zo moet je ook de creatie van de euro zien als een poging van Mitterrand om de dominantie van de Duitse mark in een uitgebreid Europa te voorkomen. Ook Hollande's tijdelijke alliantie met Spanje en Italië staat in dit teken: als je de Duitsers verplicht om te delen, kunnen ze tenminste niet alles zelf beslissen.

De demografische toekomstperspectieven zijn evenwel wat minder rooskleurig voor onze oosterburen: in 2040 zal Frankrijk Duitsland in bevolking weer hebben bijgebeend.

Enfin, het  verhaal is dus wel een stukje genuanceerder dan het cliché van een economisch welvarend Duitsland en een "Colbertistisch" Frankrijk doet vermoeden.